Khớp bánh chè đùi

(Học viện Yoga Việt Nam) – Phức hợp khớp gối gồm có ba khớp cấu thành: khớp chày đùi, khớp bánh chè đùi, và khớp chày mác trên. Trong đó khớp bánh chè tham gia nhiều vào quá trình vận động. Đặc biệt là tăng sức mạnh cho cơ tứ đầu – một cơ thường được kéo giãn trong thực hành Yoga.

Khớp bánh chè đùi

Khớp giữa xương bánh chè với rãnh ròng rọc của xương đùi. Xương bánh chè là một xương vừng hình tam giác bị bao quanh bởi các gân của cơ tứ đầu đùi. Vai trò chính của xương bánh chè là gia tăng thuận lợi cơ học của cơ tứ đầu đùi.

Khớp bánh chè đùi

Mặt sau của xương bánh chè được bao phủ bởi một lớp sụn rất dày. Một gờ xương dọc chia mặt sau xương bánh chè thành các mặt trong và ngoài, và mỗi mặt có thể được chia thành mặt khớp nhỏ trên, giữa và dưới. Có một mặt thứ bảy, được gọi là mặt lẻ (odd facet), ở mặt trong cùng của xương bánh chè.  Trong động tác gấp duỗi bình thường, thường có năm mặt khớp nhỏ này tiếp xúc với xương đùi. Xương bánh chè kết nối với lồi củ chày qua gân bánh chè rất chắc. Nó được nối với xương đùi và xương chày bởi các dây chằng bánh chè đùi và bánh chè chày mà thật ra là sự dày lên của mạc cơ duỗi bao quanh khớp. Góc Q: góc giữa một đường từ gai chậu trước trên của xương cánh chậu đến giữa xương bánh chè và một đường từ giữa xương bánh chè đến lồi củ chày. Góc Q tốt nhất cho hoạt động của cơ tứ đầu đùi là khoảng 10° vẹo ngoài. Góc Q bình thường ở nam là 10° đến 14° , nữ từ 15° đến 17°.

Giãi phẫu khớp gối

Góc Q tạo lực ép vẹo ngoài lên gối, và nếu quá lớn có thể gây các vấn đề bánh chè đùi. Góc Q > 17° được xem là quá mức và được gọi là gối vẹo ngoài (genu valgum) hay chân chữ X. Góc Q rất nhỏ gọi là gối vẹo trong, chân hình chữ O.

Vận động của xương bánh chè:

• Khi gối gấp xương bánh chè đi xuống với quãng đường khoảng hai lần chiều dài của nó. Khi gối duỗi, xương bánh chè trở lại vị trí nghỉ ở trên ngoài xương đùi trên rãnh ròng rọc ở đệm mỡ trên xương bánh chè.ở tư thế gấp vận động xương bánh chè hạn chế do gia tăng tiếp xúc với xương đùi
• Vận động của xương bánh chè bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi mặt khớp và chiều dài của gân bánh chè và ít bị ảnh hưởng bởi cơ tứ đầu đùi. Trong 20° đầu tiên của gập, xương chày xoay trong và xương bánh chè bị kéo khỏi vị trí trên ngoài của nó xuống vào trong rãnh, khi đó nó tiếp xúc bằng mặt khớp trong. Sự vững được tạo bởi lồi cầu ngoài là quan trọng nhất bởi vì hầu hết bán trật và trật xương bánh chè xảy ra ở tầm vận động ban đầu này.

Vận động của khớp gối

• Xương bánh chè đi dọc theo rãnh cho đến 90° gập, vào lúc này tiếp xúc là ở các mặt khớp trên của xương bánh chè (Fig. 6-25). Lúc đó, xương bánh chè một lần nữa di chuyển ra ngoài trên lồi cầu. Nếu gập tiếp tục đến 135°, tiếp xúc của xương bánh chè là mặt khớp lẻ (odd facet). Ở động tác gập, các vận động thẳng và dịch chuyển của xương bánh chè là ra sau và xuống dưới, tuy nhiên xương bánh chè cũng có một ít vận động góc ảnh hưởng đến vị trí của nó.

Nếu bạn hiểu về giãi phẫu, hiểu về sự vận động của từng chi tiết trong cơ thể thì bạn sẽ có một cách luyện tập chính xác hơn rất nhiều. Giãi phẫu học không hề khó hiểu nếu bạn áp dụng vào từng tư thế Yoga.